29روش برای آموزش املا

• ازاین روش ها درخیلی از کلاسهایم در مدارس مختلف و روستاهای سربیشه و بیرجند استفاده کردم وواقعا در رسیدن به هدفم که همانا در اینجا نوشتن صحیح کلمات وعبارات بود بسیار کمکم کرد.
• در مواقعي که شاگردي ضعيف است و در املا پيشرفت چنداني ندارد، مي‌توان در هنگام ديکته دانش‌آموز ضعيف را کنار دانش‌آموز قوي نشاند تا بعضي از لغات را که برايش مشکل است، با مشورت بنويسد. در نتيجه دانش‌آموز ضعيف، هم آن لغت را به خوبي به ذهن مي‌سپارد و هم با افت نمره به طور مکرر مواجه نمي‌شود. البته اين روش نبايد به طور تکرار و هميشگي باشد.
• در هنگام تصحيح کردن املا، معلم صحيح لغات را نمي‌نويسد و دانش‌آموزان خودشان درست لغات را از کتاب پيدا ‌کنند و بعد ما به آن املا نمره مي‌دهيم. يعني، ابتدا دور کلمات اشتباه خط مي‌کشيم و صحيح آن را بچه‌ها مي‌نويسند و ما به صحيح نوشتن آنها نمره مي‌دهيم.
• روش ديگر اين است که معلم بهتر است متن ديکته را قبل از املا براي بچه‌ها بخواند، ولي بچه‌ها چيزي ننويسند و تنها گوش دهند. بعد از املا هم بايد متن مجدداً خوانده شود، يعني در هر املا کل متن بايد سه بار خوانده شود.
• در صورت ديگر املا، مي‌توان شفاهي ديکته را خواند و بچه‌ها لغات مهم آن را در هوا بنويسند.
• نوع ديگر املا مي‌تواند چنين باشد که شاگرد پشت سري کلمات را با انگشت روي پشت فرد جلويي بنويسد و شاگرد جلويي از روش حرکت انگشت فرد عقبي بتواند لغات را بفهمد و بنويسد که اين يک نوع بازي و املا است.

در روش ديگر به بچه‌ها مي‌گوييم روزنامه با خود به کلاس بياورند و لغات را ببرند و از لغات بريده شده يک بند املا براي ما درست کنند و بر روي ورقه بچسبانند. يا اين

• روش مي‌تواند به صورت گروهي هم در خانه انجام گیرد..
• مي‌توان املايي را به صورت تايپ كرده بدون نقطه، بدون تشديد و يا به صورت لغات ناقص به دانش‌آموزان داد تا آنان در جاي مناسب نقطه بگذارند و يا تشديد قرار دهند يا لغات ناقص را کامل کنند.
• 
  مي‌توان ديکته را به صورت لغات صحيح و غلط در کنار هم قرار داد تا بچه‌ها کلمه غلط را خط بزنند.
• روش ديگر املا مي‌تواند به صورت تصويري باشد. يعني چندين شکل را به دانش‌آموزان بدهيم تا آنان املاي صحيح آن را بنويسند.
• املا به صورت گروهي: به اين شکل که بچه‌ها را به گروه‌هاي 5 يا 6 نفره تقسيم مي‌کنيم و در هر گروه، هر خط را يک نفر از گروه مي‌نويسد و در انتها نمره گروهي مي‌دهيم و آن املا در پوشه کار گروه‌ها قرار مي‌گيرد.
• هر گروه يک متن املا با کمک تمام اعضاي گروه خود مي‌نويسد و ما املاي همه گروه‌ها را جمع‌آوري کرده و مي‌خوانيم و سپس يا بهترين متن ديکته را به کل کلاس مي‌گوييم و يا از هر گروه يک پاراگراف انتخاب کرده و ديکته تلفيقي تهيه کرده و به کل کلاس، ديکته مي‌گوييم. در اين صورت متن ديکته را بچه‌ها انتخاب کرده‌اند.
• بچه‌ها را گروه‌بندي مي‌کنيم و سپس هر گروه متن ديکته‌اي را مي‌نويسد و براي گروه ديگر مي‌خواند تا آن گروه بنويسند. ديکته گروه به گروه نام ديگر اين ديکته است.
• در روش ديگر، باز بچه‌ها به گروه‌هاي 5 يا 6 نفره تقسيم مي‌شوند. 10 کلمه مهم از درس انتخاب مي‌کنيم و از بچه‌ها در گروه‌ها مي‌خواهيم که هر کدام جمله‌اي را در ارتباط با درس بنويسند و از کلمات مهم مورد نظر استفاده کنند و هر گروه جملات خود را کنار هم گذاشته و يک متن کوتاه و زيبا بسازد.
• املاي تقويت حافظه: بدين صورت که معلم متني را روي تابلو مي‌نويسد .بعدمتن را براي دانش‌آموزان مي‌خواند و سپس روي نوشته‌هايش روي تابلو پرده مي‌کشد و بچه‌ها بايد هر آنچه از متن فهميده‌اند را بنويسند. سپس معلم پرده را از روي نوشته ها برمي‌دارد و بچه‌ها متن خود را با متن تابلو مقايسه ‌کرده و به خود امتياز ‌دهند.
• روش ديگر، مي‌تواند استفاده از آينه باشد که کلمات را بر عکس روي تابلو بنويسيم و بچه‌ها با آينه درست آن را بنويسند و يا صحيح آن را بخوانند.
• ديکته آبکي: روش ديگر، استفاده از آب و محيط حياط مدرسه است. بدين ترتيب که بچه‌ها به صورت انفرادي و يا گروهي با خود آب‌پاش به مدرسه مي‌آورند و با آب ديکته را روي زمين بنويسند و گروهي نوشته‌هاي خود را تصحيح کنند.
• روش ديگر در تصحيح املا اين است که دانش‌آموزان با اشتباهات خود جمله بسازند و يا ديکته به صورت جمله‌سازي از لغات مهم درس باشد. (پايه اول از دیماه به بعد)
• کلمات مهم يا مشکل درس را روي پارچه بنويسند و سپس با خمير و يا نخ و سوزن کلمات را بسازند و يا بدوزند که در اين صورت املا با هنر و بازي توأمان مي‌شود (يادگيري تلفيقي)
• دانش‌آموزان از اشتباهات خود در املا، کلمات هم‌خانواده، متضاد و يا هم معنا بنويسند.
•  
• براي آشنايي دانش‌آموزان با انواع صداها و لهجه‌ها در هنگام ديکته گفتن و از اين که بچه‌ها تنها به صدا و لحن معلم خود خو نگيرند، معلم مي‌تواند از اطرافيان خود بخواهد تا متن املا را بر روي نوار بخوانند و صداي خود را ضبط کنند و سپس آن متن را به کلاس بياورد و بچه‌ها از روي آن نوار ديکته بنويسند و در هنگام ارزشيابي پاياني و يا هر زمان ديگر بچه‌ها دچار مشکل نشوند.
• همکاران معلم مي‌توانند در املاهاي کلاسي جاي خود را تعويض کنند و به بچه‌هاي کلاس‌هاي ديگر املا بگويند تا بچه‌ها با انواع صداها و لحن‌و گويش در ديکته آشنا شوند.
• دانش‌آموزان مي‌توانند به والدين خود ديکته بگويند و والدين ضمن هماهنگي قبلي با معلم در املاي خود چندين کلمه را اشتباه بنويسند تا بچه‌ها آنها را تصحيح کرده و به پدر و مادر خود نمره دهند.
• بچه‌ها مي‌توانند به معلم خود ديکته بگويند. هر گروه يک پاراگراف به معلم بگويد و در انتها گروه‌ها ورقه‌معلم را تصحيح کنند و يا هر گروه پاراگراف مخصوص به خود را تصحيح کند. البته بهتر است معلم چند کلمه را عمداً اشتباه بنويسد.
• براي والدين بي‌سواد، فرزند مي‌تواند صداي خود را ضبط کند و از روي صداي خود به خودش ديکته بگويد يعني صداي ضبط شده خود را جايگزين صداي اولياي خود که بي سواد هستند، نمايد.
• يکي ديگر از روش‌ها براي تصحيح املا اين است که مي‌توان املا را به بچه‌ها داد تا تصحيح کنند، ولي در نهايت نمره نهايي را معلم بدهد و يا دانش‌آموزان تصحيح کننده با مداد کنار دفتر فرد، نمره بگذارند و بعد معلم، نمره خود را با نمره‌اي که دانش‌آموزان داده مقايسه کند.
• معلم لغاتي را بر روي مقوا مي‌نويسد وآن را به تابلو نصب مي‌کند و زمان کوتاهي وقت مي‌دهد تا دانش‌آموزان کلمات را به دقت نگاه کنند و سپس مقوا را برمي دارد. در اين جا بچه‌ها هر آنچه از لغات در ذهنشان مانده است را مي‌نويسند و معلم ضمن تصحيح املاي فراگيران؛ دقت آنان رانيز س سنجد..
• دانش‌آموزان املا را در هوا بنويسند و ما هم در هوا تصحيح کنيم نه با قلم و روي کاغذ.
• روش ديگر املا که همراه با بازي هم است، اين است که دانش‌آموزان با گچ روي زمين مدرسه و حياط مدرسه ديکته بنويسند و سپس حياط را دسته‌جمعي بشويند تا آثار گچ حياط مدرسه را کثيف نکند.
• معلم مي‌تواند املا را بر روي چندين کارت بنويسد. بعد کارت‌ها را بين گروه‌ها تقسيم گرده تا تمام گروه‌ها کارتها را ببينند. سپس کارت‌ها را جمع کرده و از روي آنها ديکته بگويد

لازم به يادآوريست روش‌هاي املا که به عنوان نمونه بيان گرديد را نبايد به عنوان روش واحد تلقي کرد. اگر هر روشي بيشتر از اندازه استفاده گردد، ارزش آموزشي خود را از دست مي‌دهد. لذا همكاران گرامي بنا به ضرورت و با در نظر گرفتن شرايط، روش‌هاي متنوع املا را به کار گيرند تا عواقب آن نظير اضطراب ؛ترس؛ و .... دردانش‌آموزان كاهش يابد.